ហួត តារា៖ «អវត្តមានវិស័យសិល្បៈវប្បធម៌ នៅថ្ងៃអនាគតជារឿងខុសធម្មជាតិ» | Empowering Artists Today
សាកបិទភ្នែករបស់អ្នក ហើយស្រមៃមើលអនាគតប្រទេសកម្ពុជា ដែលមិនមានវត្តមាន របស់សិល្បៈវប្បធម៌។ តើអ្នកគិតថាប្រទេសយើង នៅតែបន្តរីកចម្រើនទៅមុខបានដែរឬទេ? លោកហួត តារា អគ្គលេខាធិការកានៃសមាគមស៊ីកាដា ជឿជាក់យ៉ាងមុតមាំថា ការបាត់បង់នៃសិល្បៈវប្បធម៌ ប្រៀបហ្នឹងការបាត់បង់អត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួន ដែលវាជារឿងខុសធម្មជាតិមួយ។ លោកគិតថា អវត្តមានវិស័យសិល្បៈវប្បធម៌ នឹងធ្វើឲ្យបាត់បង់ភាពចម្រុះនៅលើពិភពលោក។
ដោយ បូរិន សុភាវុទ្ធតី
សាលាហ្វារពន្លឺសិល្បៈនៅខេត្តបាត់ដំបង បានដើរតួយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការធ្វើឲ្យមានធនធានសិល្បៈ សម្តែងសៀកសហសម័យនៅកម្ពុជា ដែលនាំឲ្យមានការ រស់ឡើងវិញនៃសិល្បៈសម្ដែងសៀក ក្រោយពី ធ្លាក់ដល់ចំណុចសូន្យនៅក្នុងសម័យប៉ុល ពត។ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកនៃសហគ្រាស សង្គមហ្វារ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣មក លោកបានធ្វើឲ្យការសម្ដែងសៀកសហសម័យរបស់ហ្វារទទួលបានប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងច្រើន ពីក្រុមអ្នកស្រឡាញ់សិល្បៈនៅកម្ពុជា និងជាពិសេសភ្ញៀវទេសចរបរទេស ដែលបាន ធ្វើដំណើរទៅទឹកដីសៀមរាប និងបាត់ដំបង។
នៅក្នុងអំឡុងពេលរីករាលដាលនៃកូវីដ១៩ សហគមន៍សិល្បៈបានជួបជុំគ្នា ដើម្បីពិគ្រោះរកការគាំទ្រជូនសិល្បករ។ ក្រោយមក ក្រោមការស្វះស្វែងរបស់អង្គការសិល្បៈខ្មែរអមតៈ រហូតបានទទួលជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុពីអង្គការ UNESCO តំណាងអ្នកដឹកនាំស្ថាប័នសិល្បៈ៥រូប រួមទាំងលោក ហួត តារាផងដែរ បានផ្ដួចផ្ដើមបង្កើតសមាគមសុីកាដាឡើង។
ការខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងអស់របស់លោកតារា ក្នុងរយៈពេល៩ឆ្នាំកន្លងមកនេះ សុទ្ធតែរួមចំណែកដល់ការអភិរក្ស អភិវឌ្ឍន៍ និងជាពិសេសបញ្ចៀសការបាត់បង់នៃសិល្បៈវប្បធម៌ខ្មែរទៅថ្ងៃអនាគត។
តើស្ថានភាពសិល្បៈវប្បធម៌ខ្មែរ មានភាពផ្លាស់ប្តូរវិជ្ជមានអ្វីខ្លះ បើប្រៀបធៀបរវាងពេលបច្ចុប្បន្ន និងកាលដែលបងចូលធ្វើការក្នុងវិស័យនេះដំបូង?
ក្នុងរយៈពេល៩ឆ្នាំកន្លងមកនេះ បងឃើញទាំងការផ្លាស់ប្តូរវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន។ ការកកើតឡើងនៃក្រុមសិល្បៈដែលមានភាពរឹងមាំ ដែលបង្កើត និងបង្ហាញទស្សនីយភាពរបស់ខ្លួនឯងជាប្រចាំ ជាចំណុចវិជ្ជមាន។ ឧទាហរណ៍ល្ខោនសៀកកម្ពុជាហ្វារផ្ទាល់ និងសិល្បៈខ្មែរអមតៈជាដើម។ ទី២ ការទាមទារនូវរសជាតិថ្មីរបស់យុវជន។ យុវជននាពេលបច្ចុប្បន្ន គាំទ្រអ្វីដែលជាការបង្កើតថ្មី ហើយជាស្នាដៃដើម។ ឧទាហរណ៍ក្រុមសិល្បៈបារមីជាដើម។ ទី៣ គឺការកកើតនៃសិល្បករជំនាន់ក្រោយជាច្រើន ដែលពោរពេញដោយគំនិតច្នៃប្រឌិត។
ប៉ុន្តែយើងក៏មើលឃើញថា ទម្រង់សិល្បៈខ្មែរមួយចំនួន បាននឹងកំពុងបាត់បង់ទៅៗ ដោយមិនមាន Cultural Governance System និងខ្វះការយល់ដឹងរបស់ប្រជាជនយើងនៅការទិញសំបុត្រចូលទស្សនា។ យើងឃើញពីការអភិវឌ្ឍ។ ហើយយើងសង្ឃឹមថា ការអភិវឌ្ឍនេះនឹងបន្តជំរុញឲ្យទម្រង់សិល្បៈវប្បធម៌មួយចំនួន មិនបាត់បង់ទៅ ហើយត្រឡប់មកវិញ។ មិនត្រឹមតែត្រឡប់មកវិញទេ គឺគាត់ត្រូវតែអភិវឌ្ឍខ្លួនគាត់ដែរ។ ព្រោះគាត់ត្រូវភ្ជាប់ខ្លួនគាត់ ជាមួយយុវជនសម័យថ្មី និងប្រជាជនសម័យនេះ។ គាត់មិនគួរធ្វើអ្វីដដែលៗនោះទេ។
តើលោកអាចស្រមៃមើលប្រទេសយើង ដោយមិនមានវត្តមានសិល្បៈវប្បធម៌បានដែរឬទេ?
វាមិនមែនជារឿងធម្មជាតិនោះទេ ដែលអត្តសញ្ញាណសិល្បៈវប្បធម៌ខ្មែរ ក៏ដូចជាជាតិសាសន៍ណាមួយ ត្រូវបានបាត់បង់។ ដូចនេះ វាមានន័យថា មនុស្សជាអ្នកបង្ខំវាឲ្យបាត់បង់។ នៅពេលធ្វើអ្វីដែលប្រឆាំងនឹងធម្មជាតិអុីចឹង វានឹងមានផលប៉ះពាល់ច្រើនកើតឡើង។
បច្ចុប្បន្ននេះ ទំនាក់ទំនងរបស់មនុស្សលើពិភពលោកមានភាពលឿន និងស្រួលមែនទែនដោយសារអុីនធឺណិត និងការបង្កើតយន្តហោះ ដែលបង្កើតឲ្យមានការអភិវឌ្ឍមួយដ៏ធំ ដែលហៅថា Global Citizen (ប្រជាជនពិភពលោក)។ ប្រជាជនមួយចំនួនមានអារម្មណ៍ថា ពួកគាត់ជាប្រជាជនរបស់ពិភពលោក មិនមែនជាប្រជាជនរបស់ប្រទេសណាមួយនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ទោះបីជាយើងក្លាយជាប្រជាជនពិភពលោក យ៉ាងណាក៏ដោយ វាសំខាន់ដែលយើងត្រូវតែស្រឡាញ់ខ្លួនឯងជាងនរណាទាំងអស់។
ប្រសិនជាថ្ងៃណាមួយប្រជាជននៅលើពិភពលោកទាំងអស់ មិនមានវប្បធម៌ជាក់លាក់ ដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណឲ្យច្បាស់ ហើយយើងក្លាយជាប្រជានជនពិភពលោកទាំងអស់ ហើយយើងដូចគ្នាទាំងអស់។ វានឹងបាត់បង់ភាពចម្រុះពណ៌ ដែលភាពចម្រុះពណ៌មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងមែនទែន។ ពីព្រោះមនុស្សម្នាក់ៗសុទ្ធតែខុសគ្នា។
តើអ្វីខ្លះដែលលោកចាត់ទុកជា បញ្ហាប្រឈមរបស់សិល្បករ និងវិស័យសិល្បៈនៅកម្ពុជា ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន?
យុវវ័យរបស់បងធំធាត់ជាមួយនឹងការអភិវឌ្ឍយ៉ាងខ្លាំងរបស់ K-Wave (Korean Wave)។ បងចូលចិត្តមើលរឿងកូរ៉េ ហើយស្តាប់[ចម្រៀង] K-pop ប៉ុន្តែបងមិននឹកស្មានថា វានឹងក្លាយជា Global Phenomenon ដូចសព្វថ្ងែនេះនោះទេ។ ដូចនេះ មើលឃើញបទពិសោធន៍របស់ K-Wave យើងមើលឃើញថា វាជាការទទួលស្គាល់ និងគាំទ្រពីសំណាករាជរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយផ្សេងៗ។ ដោយសារគេមើលឃើញថា K-Wave ឬក៏ Creativity គឺជាឧស្សាហកម្ម ៤.០។ ឬ អង់គ្លេសហៅថា «Cultural Funding Governance»។ ត្រឡប់មកបរិបទស្រុកយើងវិញ យើងក៏ត្រូវការការគាំទ្របែបនេះដែរ។ Cultural Funding Governance គឺជាប្រព័ន្ធមួយដែលប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍មាន។ ហើយវាជាវិធីសាស្ត្រ ដែលសិល្បករអាចបានការគាំទ្រ។
ទី២ គឺការទទួលស្គាល់ និងយល់ដឹងទូទៅរបស់ប្រជាជននៅក្នុងស្រុក អំពីសារៈសំខាន់ និងតួនាទីសំខាន់របស់សិល្បករក្នុងសង្គម។ ពួកគាត់[ត្រូវ]ទទួលស្គាល់ថា សិល្បករមិនមែនគ្រាន់តែមានតួនាទី ធ្វើឲ្យយើងសើចកំសាន្តនោះទេ។ សិល្បករជាអ្នកញាំងទឹកចិត្ត ជួយឲ្យយើងរំភើប ជួយជំរុញទឹកចិត្ត ឲ្យយើងជម្នះបញ្ហាផ្សេងៗនៅក្នុងជីវិត។ ដូចខ្ញុំរាល់ថ្ងៃនៅពេលដែលខ្ញុំឆ្លងកាត់ការលំបាក ខ្ញុំតែងតែទស្សនានូវសិល្បៈ ឬចំរៀងដែលជួយលើកទឹកចិត្តរបស់ខ្ញុំ។ ពាក្យបច្ចេកទេសមួយដែលអង្គការ UNESCOប្រើ គឺ Status of the Artists (តួនាទីសិល្បករនៅក្នុងសង្គម)។ ប្រសិនបើប្រជាជនយើងចាប់ផ្តល់ឲ្យតម្លៃ សិល្បៈវប្បធម៌នឹងរីកចម្រើនទៅមុខ។
ចុងក្រោយ គឺការអប់រំ និងឱកាសចូលរួមក្នុងសិល្បៈ។ ខ្ញុំធ្លាប់មានឱកាសបានទស្សនាល្ខោនមួយបែបនៅបរទេស ដែលគេហៅថា «ល្ខោនវ័យក្មេង» លោ្ខននោះគឺជាល្ខោនកូនង៉ា។ តាមរយៈបទពិសោធន៍នេះ យើងឃើញថាគេទទួលស្គាល់ថា ការទទួលបាននូវបទពិសោធន៍សិល្បៈ ជួយដល់ការរីកចម្រើនរបស់មនុស្ស។ ហេតុនេះហើយទើបវប្បធម៌សិល្បៈនេះ វានៅជ្រាបគ្រប់ដំណាក់កាលទាំងអស់។ ដូចនេះហើយទើបហ្វារ បានបង្កើតបទពិសោធន៍សិល្បៈប្លែកៗជាច្រើន។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមើលឃើញថាប្រជាជនយើង មិនទាន់មានទម្លាប់ទទួលយកពិសោធន៍ទាំងនោះ តាមរយៈការទិញសំបុត្រនោះទេ។ ដូចនេះ ខ្ញុំចង់ឲ្យប្រជាជនខ្មែរយើងចាប់មើលឃើញថាសិល្បៈមានតម្លៃ ហើយរៀនឲ្យតម្លៃវា។
ក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេស យើងឃើញថាវិស័យសិល្បៈមិនមែនជាវិស័យអាទិភាពនៅឡើយទេ។ កត្តានេះបាននាំឲ្យប្រជាជនភាគច្រើនក៏មិនសូវឲ្យតម្លៃដូចគ្នាដែរ។ ដូចនេះតើយើងអាចធ្វើអ្វីបានខ្លះ ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរផ្នត់គំនិតរបស់មនុស្ស?
ប្រទេសដែលរីកចម្រើន គឺគេទទួលស្គាល់ ហើយគេចាត់ទុកវា ជាតម្រូវការមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃមនុស្ស។ អ៉ីចឹងគេតែងតែមាន ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងថវិកាឧបតម្ភសម្រាប់វប្បធម៌។ មានន័យថា រដ្ឋគាត់យកវាជា អទិភាព។ អ៉ីចឹងហើយលុយពន្ធដែលគាត់ប្រមូលបាន គេបានបែងចែកទៅដល់ការគាំទ្រ នៃការបង្កើតបទពិសោធន៍សិល្បៈវប្បធម៌ថ្មីៗ។
សម្រាប់ប្រទេសយើងវិញ យើងមើលឃើញថា ប្រជាជនទូទៅ គាត់មិនទាន់មើលឃើញ ហើយវាក៏មិនទាន់ជាអាទិភាពដល់អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយនៅឡើយដែរ។ ប៉ុន្តែ យើងឃើញថា បច្ចុប្បន្ននេះ យុវជនយើង គឺគាត់មានសេចក្តីស្រែកឃ្លាន ការចង់បានអ្វីដែលជាច្នៃប្រតិដ្ឋរបស់ខ្មែរ។ គាត់លែងចូលចិត្ត និងគាំទ្រ ការថតចម្លងស្នាដៃបរទេសហើយ។ ឥឡូវនេះ យុវជនយើងគាត់មានរសជាតិផ្សេង។ អុីចឹង យើងឃើញមានចលនាដ៏សំខាន់នៅក្នុងសង្គមរបស់យើង ដែលដឹកនាំដោយ យុវជន យុវនារី ដើម្បីទាមទារនូវរសជាតិ ដែលពួកគាត់ត្រូវការ ហើយមានមោទនភាពទៅលើបាន។ ដូចនេះ កម្លាំងចលកររបស់យុវជន វារុញឲ្យចង្វាក់នៃសេដ្ឋកិច្ចវាទៅមុខទៅតាមនោះដែរ។ ដោយសារតែមានតម្រូវការ វាធ្វើឲ្យមានផលិតកម្មដែលផ្ដោតទៅលើការបង្កើតអ្វីដែលយុវជនត្រូវការនោះ។
នៅក្នុងសង្គមកម្ពុជារបស់យើង ត្បិតថាយើងមិនទាន់មានការទទួលស្គាល់ពេញលេញថា វប្បធម៌សិល្បៈ គឺជាចំណីចក្ខុ ចំណីសោតៈ ចំណីខួរក្បាលដូចអាហារប្រចាំថ្ងៃដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែ យើងកំពុងតែទៅមុខម្តងបន្តិចៗហើយ។ អ្វីដែលយើងកំពុងធ្វើរាល់ថ្ងៃ វាកំពុងធ្វើឲ្យវិស័យសិល្បៈវប្បធម៌អភិវឌ្ឍន៍ទៅចំណុចល្អ។
វិស័យសិល្បៈវប្បធម៌មិនអាចរីកចម្រើន ឬដើរទៅដល់សក្តានុពលពេញលេញទៅមុខនោះទេ ប្រសិនបើមិនមានការគាំទ្រពីសាធារណៈជន។ ក្នុងករណីនេះ តើលោកគិតថាយុវជនជំនាន់ក្រោយ អាចចូលរួមគាំទ្រ ឬលើកកម្ពស់សិល្បៈវប្បធម៌ខ្មែរបានដោយវិធីណាខ្លះ?
វាជាការចាំបាច់ ដែលសង្គមរបស់យើង សំខាន់បំផុត គឺយើងត្រូវស្គាល់ខ្លួនឯងឲ្យច្បាស់ ថាខ្លួនឯងជានរណា។ យើងឆ្លងកាត់បទពិសោធន៍អ្វី។ ភាពជាខ្មែរមានន័យយ៉ាងដូចម្តេចសម្រាប់យើង។ យើងត្រូវដឹងថា យើងទាំងអស់គ្នាសុទ្ធតែជា ទូតសុឆន្ទៈរបស់សិល្បៈវប្បធម៌កម្ពុជា។ ដូចនេះ រាល់ពេលដែលជាតិសាសន៍ដទៃមើលមក គេនឹងដឹងភ្លាមថា យើងជាខ្មែរ។ ដូចនេះ យើងត្រូវតែជួយ ដោយយើងទាំងអស់គ្នារៀនស្គាល់ថា យើងជានរណាឲ្យពិតប្រាកដ ហើយយើងមានអ្វី យើងមានសក្តានុពលអ្វី ដើម្បីបន្តនៅភាពឆ្នៃប្រឌិត និង ការអភិវឌ្ឍនៃអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌របស់យើង។ ហើយធ្វើឲ្យមនុស្សជុំវិញខ្លួនយើងស្រឡាញ់ ដោយសារតែយើងខ្លួនឯងច្បាស់ខ្លួនឯង។
«វប្បធម៌រលត់ជាតិរលាយ» ប្រសិនបើយើងមិនមានអត្តសញ្ញាណសិល្បៈវប្បធម៌ខ្លាំងនោះទេ អ្នកដទៃអាចនឹងច្រឡំថា ខ្មែរជាអ្វីឲ្យប្រាកដ។
អំពីវិស័យសិល្បៈនៅកម្ពុជាទៅថ្ងៃអនាគត តើស្ថានភាពបែបណាដែលបងស្រមៃចង់ឃើញ?
ទៅថ្ងៃអនាគតអ្វីដែលបងចង់ឃើញគឺការបង្កើតឱកាស ឲ្យប្រជាជនបានស្រូបយកបទពិសោធន៍វប្បធម៌ឲ្យបានច្រើន។ ហើយទន្ទឹមនឹងនេះ បងចង់ឃើញការផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតលើការទិញសំបុត្រ ដើម្បីទទួលបានបទពិសោធន៍ទាំងនោះ។ មួយទៀត គឺបងសង្ឃឹមថា យើងនឹងមានប្រព័ន្ធគាំទ្រពីវិស័យសាធារណៈ ដែលគេហៅថាប្រព័ន្ធឧបត្ថម្ភផ្នែកសិល្បៈ។ ចុងក្រោយ គឺការបង្កើតឲ្យមានមជ្ឈមណ្ឌលសិល្បៈគ្រប់ខេត្តក្រុងទាំងអស់ ដែលមានសកម្មភាពច្រើន និងមានសាលសម្តែង ដែលសិល្បករអាចប្រើប្រាស់វាជាប្រយោជន៍សិល្បៈបាន៕
សេចក្តីបញ្ជាក់៖ លោកហួត តារា នឹងផ្តល់កិត្តិយសចូលរួមជាវាគ្មិន នៃកិច្ចពិភាក្សាមួយក្រោមប្រធានបទ «ផ្តល់សិទ្ធិដល់សិល្បករថ្ងៃនេះ ពាំនាំមកនូវផលប្រយោជន៍ដល់សង្គមនៅថ្ងៃស្អែក» ជាកម្មវិធីនៃព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ «រដូវកាលវប្បធម៌» របស់អង្គការសិល្បៈខ្មែរអមតៈ នៅថ្ងៃទី១១ ខាងមុខនេះតាមរយៈ Zoom។
Comments
Post a Comment